κύαμος

(Cyamus). Γένος αμφίποδων καρκινοειδών, τα οποία αποτελούν εξωπαράσιτα πολλών κητωδών. Είναι γνωστά και ως ψείρες των φαλαινών.

* * *

ο (AM κύαμος)

1. το φυτό κουκιά

2. ο καρπός τού φυτού κουκιά, το κουκί

μσν.-αρχ.

συν. στον πληθ. οι κύαμοι

είδος μεγάλων κουκιών τα οποία χρησιμοποιούσαν ως τροφή χοίρων ή ίππων («κύαμοι μελανόχροες ἤ ἐρέβινθοι», Ομ. Ιλ.)

αρχ.

1. η ψήφος με την οποία εκλέγονταν οι άρχοντες στην Αθήνα μετά την εγκαθίδρυση τού δημοκρατικού πολιτεύματος («κυάμοισι τὰς ἀρχὰς αἱρέεσθαι», Λουκιαν.)

2. μικρό μέτρο που είχε το μέγεθος κυάμου

3. το πρώτο γάλα που σχηματίζεται στο στήθος κόρης που βρίσκεται στην εφηβεία και το οποίο κάνει σκληρές τις θηλές τών μαστών

4. η θηλή τού μαστού

5. στον πληθ. οι όρχεις

6. φρ. (πυθαγόρειος ρήτρα) «κυάμων ἀπέχεσθαι» — να μην γίνεται χρήση κυάμων ως τροφής ή, υπαινικτικά, να μην γίνεται ανάμιξη στην πολιτική.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Πρόκειται πιθ. για δάνεια λ., που εμφανίζει επίθημα -αμος (πρβλ. θάλ-αμος). Κατ' άλλη άποψη, συνδέεται με τη λ. κυέω*. Το θ. τής λ. εμφανίζουν τα ανθρωπωνύμια Κυαμᾶς, Κύαμος.

ΠΑΡ. αρχ. κυάμειος, κυαμεύω, κυαμιαίος, κυαμίας, κυαμίζω, κυαμίτις, κυαμών

αρχ.-μσν.

κυάμινος

μσν.

κυάμιον.

ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) αρχ. κυαμόβολος, κυαμοβόλος, κυαμοτρώξ, κυαμοφαγία

νεοελλ.

κυαμοειδής. (Β' συνθετικό) αρχ. διοσκύαμος, θερμοκύαμος, υοσκύαμος].